Spadek to ogół praw i obowiązków majątkowych zmarłego, które przechodzą z chwilą jego śmierci na spadkobierców. Może zdarzyć się, że w skład spadku wchodzą również długi. W tym artykule odpowiemy na pytanie, kiedy jako spadkobierca będziesz zobowiązany do ich zapłaty.
Czy spadkobierca zawsze musi spłacać długi spadkowe?
Niezależnie czy powołanie do spadku nastąpiło z ustawy czy z testamentu – nie zawsze oznacza to, iż jako spadkobierca musisz odziedziczyć cały przypadający dla Ciebie majątek spadkodawcy.
Polskie prawo dopuszcza trzy możliwości dla spadkobierców:
1. przyjęcie spadku wprost – oznacza to, że po zmarłym dziedziczysz zarówno aktywa (pieniądze, nieruchomości, ruchomości itp.) jak i pasywa (długi);
2. przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza – oznacza to, że po zmarłym dziedziczysz aktywa i pasywa, ale zaspokojenie długów może odbyć się tylko do wartości odziedziczonego przez Ciebie spadku;
3. odrzucenie spadku – składasz oświadczenie, że nie chcesz dziedziczyć po spadkodawcy.
Warto wskazać, iż osoby dziedziczące w spadku długi odpowiadają za nie, nie tylko majątkiem odziedziczonym, ale także całym swoim majątkiem. Jeśli nie spłacą zobowiązania na czas, wierzyciel rozpocznie windykację, w ramach której będzie mógł zająć także np. konto bankowe albo prywatny samochód. Jest to dopuszczalne, ale oczywiście tylko w wysokości analogicznej do wartości czynnej spadku czyli odziedziczonych aktywów spadku (domu, samochodu itp).
Jeśli posiadasz informację, iż w skład spadku wchodzą pasywa (długi), których nie chcesz odziedziczyć, najlepszym wyjściem będzie odrzucenie spadku. Co bardzo ważne odrzucenie spadku oznacza, iż „zrzekasz się” całego spadku, a więc nie tylko pasywów, ale również wszystkich aktywów (nieruchomości, ruchomości, pieniądze).
Odrzucić spadek powinieneś w terminie 6 miesięcy od chwili dowiedzenia się o tytule swojego powołania do spadku. W takim przypadku pamiętaj, że przy odrzuceniu spadku, do dziedziczenia zostaną powołane kolejne osoby, zgodnie z kolejnością dziedziczenia. Jeśli następna w kolejności jest osoba niepełnoletnia, to jej rodzic lub opiekun ustawowy musi uzyskać zgodę sądu rodzinnego na odrzucenie spadku.
W przypadku odrzucenia spadku, termin 6-miesięczny na odrzucenie spadku dla kolejnego spadkobiercy liczy się od dnia, w którym dowiedział się o odrzuceniu spadku przez tego poprzedniego spadkobiercę.
Co z odpowiedzialnością za długi spadkowe jeśli chcesz jednak przyjąć spadek lub w terminie 6 miesięcy nie złożyłeś odpowiedniego oświadczenia?
Jeśli nie złożyłeś oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku w terminie 6 miesięcy, a sprawa spadkowa dotyczy majątku spadkobiercy, który zmarł po 18 października 2015 r., oznacza to, że automatycznie przyjmujesz spadek z dobrodziejstwem inwentarza (w przypadku zmarłych przed datą wskazaną powyżej, przyjmujesz spadek wprost).
W przypadku przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza ponosisz odpowiedzialność za długi spadkowe do wysokości stanu czynnego spadku określonego w spisie lub wykazie inwentarza.
Spis inwentarza składa się w sądzie lub przed notariuszem, a składający go spadkobierca zobowiązany jest z należytą starannością ujawnić przedmioty należące do spadku oraz przedmioty zapisów windykacyjnych.
Co bardzo ważne, jeśli przyjąłeś spadek z dobrodziejstwem inwentarza i spłaciłeś niektóre długi spadkowe oraz wiedziałeś lub łatwo mogłeś się dowiedzieć o istnieniu innych długów spadkowych, ponosisz odpowiedzialność za te długi ponad wartość stanu czynnego spadku. Odpowiedzialność jest ograniczona tylko do takiej wysokości, w jakiej byłbyś obowiązany je zaspokoić, gdybyś spłacał należycie wszystkie długi spadkowe. Chodzi o to, iż twoim zadaniem jest proporcjonalne zaspokojenie wszystkich znanych Ci wierzycieli, a nie na przykład tylko jednego z nich.
W przypadku przyjęcia spadku wprost, odpowiadasz za długi spadkowe bez jakiegokolwiek ograniczenia.
Co jeśli spadek dziedziczy kilka osób?
Do chwili działu spadku wszyscy spadkobiercy ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe. Oznacza to, że wierzyciel spadkobiercy może żądać całości lub części długu od wszystkich spadkobierców łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna. Zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek ze spadkobierców zwalnia z długu pozostałych.
Pamiętaj, że jeśli jeden ze spadkobierców spłaci dług, to może on żądać zwrotu od pozostałych spadkobierców w częściach, które odpowiadają wielkości ich udziałów w spadku.
Od chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za długi spadkowe w stosunku do wielkości udziałów. Jeżeli po dokonanym podziale spadku jeden ze spadkobierców nabył spadek do wysokości np. 1/4 części, to odpowiada za dług zmarłego tylko do tej wysokości.
Ciekawe jest, iż do długów spadkowych należą także m.in. koszty pogrzebu spadkodawcy w takim zakresie, w jakim pogrzeb ten odpowiada zwyczajom przyjętym w danym środowisku, koszty postępowania spadkowego, a także obowiązek zaspokojenia roszczeń o zachowek.
Na koszty pogrzebu składają się koszty związane z nabyciem miejsca na pochówek, koszty nabycia trumny lub urny oraz koszty ceremonii pogrzebowej. Co bardzo ciekawe do kosztów pogrzebu zalicza się również koszt poczęstunku dla osób biorących udział w pogrzebie (stypa), a także umiarkowane wydatki na zakup odzieży żałobnej dla osób najbliższych zmarłego, której noszenie zarówno w czasie pogrzebu, jak i przez dłuższy czas po zgonie osoby bliskiej jest zwyczajowo przyjęte w wielu środowiskach.