Ustawa z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19, czyli Tarcza antykryzysowa 4.0 (dalej u.s.r.z.z.) wprowadziła istotne dla funkcjonowania biznesu rozwiązanie związane z zakazem konkurencji po ustaniu stosunku pracy.
Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy opiera się na art. 1011 k.p. Co istotne, strony umów cywilnoprawnych również mogą zawrzeć umowę o zakazie konkurencji po ustaniu tej umowy.
Wcześniejsze rozwiązanie już zawartej umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy (lub ustaniu innej umowy), poprzez zastosowanie wypowiedzenia, możliwe było tylko, jeśli strony takiej umowy przewidziały to rozwiązanie w umowie lub w tym zakresie osiągnęły porozumienie.
Jeśli Strony takiej możliwości w umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy nie przewidziały, pracodawca, mimo trudnej sytuacji ekonomicznej wynikającej z COVID-19, co do zasady nie mógł się uwolnić od obowiązku zapłaty na rzecz pracownika odszkodowania za to, że przestrzega on zakazu konkurencji.
Obecnie tarcza 4.0. wprowadza takie rozwiązanie. Zgodnie z art. 15gf u.s.r.z.z., w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, strony umowy o zakazie konkurencji obowiązującym po ustaniu:
1) stosunku pracy;
2) umowy agencyjnej;
3) umowy zlecenia;
4) umowy o dzieło;
5) umowy o świadczenie usług;
mogą umowę tę wypowiedzieć z zachowaniem terminu 7 dni.
Nieistotne jest czy w samej umowie takie rozwiązanie zostało przewidziane.
Prawo do zastosowania wypowiedzenia wywodzić się będzie z samej ustawy u.s.r.z.z.
Z uwagi na niejasne brzmienie powyższego przepisu pojawia się wątpliwość, czy zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy może wypowiedzieć jednostronnie na podstawie ww. przepisu były już pracownik, czy tylko pracodawca.
Według głosów pojawiających się już w różnego rodzaju komentarzach, przepis ten należy interpretować w ten sposób, że to nowe rozwiązanie, przysługuje jedynie pracodawcy, zleceniodawcy, zlecającemu dzieło itd. W cytowanym powyżej przepisie, znajduje się bowiem sformułowanie, że strony stosunku pracy (i innych wymienionych w przepisie) „na rzecz których ustanowiono zakaz działalności konkurencyjnej, mogą ją wypowiedzieć z zachowaniem terminu 7 dni”. Nie ulega wątpliwości, że stroną na rzecz, której taki zakaz wprowadzono jest pracodawca, zleceniodawca etc. To ta strona umowy poprzez podpisanie takiej umowy, chroni swoje dobro tj. swoje przedsiębiorstwo, swoje know-how, pozycję na rynku.
Rozwiązania wprowadzone Tarczą 4.0. mają służyć przede wszystkim odciążeniu przedsiębiorców, pomocy im w przetrwaniu trudnego okresu finansowego spowodowanego pandemią COVID-19, co jest dodatkowym argumentem, że to właśnie pracodawca może z tego rozwiązania korzystać, nie pracownik.
Również w samym uzasadnieniu do Tarczy 4.0. wskazano, że: „Do wypowiedzenia jest uprawniona tylko jedna strona umowy, to jest strona, na rzecz której został ustanowiony zakaz konkurencji. Stroną tą jest zatem odpowiednio: pracodawca, dający zlecenie, zamawiający. Przyznanie uprawnień tylko jednej stronie wynika z sytuacji wywołanej epidemią COVID-19 – pracodawcy, dający zlecenie i zamawiający w obliczu gospodarczych konsekwencji epidemii nie są w stanie ponosić wszystkich kosztów prowadzenia działalności. Wobec tego zasadne jest umożliwienie im wypowiedzenia przedmiotowych umów. Przez to wraz z wygaśnięciem umowy wygaśnie ich zobowiązanie do zapłaty odszkodowania”.
radca prawny Agnieszka Rusek